Σελίδες

Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου 2010

Ε.Ε - Οδεύουμε προς Διάλυση ή Νέα Αρχή?

H Ε.Ε Δεν Πέθανε Ακόμα



(του Κάρλο Μπαστασίν, Οικονομολόγου και Επιφυλλιδογράφου στον Ιταλικό και Γερμανικό Τύπο)

Στις 13 Μαΐου 2010, στο αποκορύφωμα της ελληνικής οικονομικής κρίσης, η Γερμανίδα καγκελάριος 'Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) μας διαφώτισε απροσδόκητα σχετικά με το πώς αντιλαμβάνεται την Ευρώπη, επ' ευκαιρία της ομιλίας της κατά τη διάρκεια της απονομής του «βραβείου Καρλομάγνου» στον Πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Ντασκ (Donald Tusk), στην πόλη της Γερμανίας 'Ααχεν. «Η τρέχουσα κρίση του ευρώ», τόνισε η Μέρκελ, «δεν είναι μια συνηθισμένη κρίση. Είναι η σημαντικότερη κρίση που γνώρισε η Ευρώπη από την εποχή της υπογραφής της συνθήκης της Ρώμης, το 1957. Είναι μια κρίση υπαρξιακή. Αν αποτύχουμε, δε χρειάζεται να σας πω ποιες θα είναι οι επιπτώσεις. Αν πετύχουμε όμως, η Ευρώπη θα βγει από την κρίση αυτή ισχυρότερη από ποτέ».

Αυτές οι εντελώς απροσδόκητες παρατηρήσεις της αιφνιδίασαν το διεθνή τύπο. «Για να ξεπεράσουμε την κρίση», συνέχισε η καγκελάριος, «χρειάζεται να διακρίνουμε με σαφήνεια ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζουμε, να καταλήξουμε στα απαραίτητα νομικά συμπεράσματα και να συντονίσουμε τις οικονομικές και δημοσιονομικές μας πολιτικές στενότερα από ποτέ. Αλλά θα χρειαστεί επίσης να αναλάβουμε πρωτοβουλίες και πέραν της νομικής σφαίρας, δημιουργώντας επί παραδείγματι έναν ευρωπαϊκό στρατό. Τέλος, χρειάζεται να υπερασπιστούμε τα ιδεώδη και τις αξίες μας: τη δημοκρατία, την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη βιώσιμη ανάπτυξη».

Το κέντρο βάρους της Ευρώπης μετακινήθηκε από τις Βρυξέλλες στο Βερολίνο

Υπό το φως των παρατηρήσεων αυτών της Μέρκελ, η πρόσφατη διάγνωση του «θανάτου της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης» από τον Αμερικανό πολιτικό επιστήμονα Τσαρλς Κάπτσαν (Charles Kupchan) δείχνει πόσο δύσκολο είναι, και όχι μόνο στις ΗΠΑ, να δει κανείς «κάτω από την επιφάνεια» της Ευρώπης. Κατ' αρχήν, η προφητεία της επικείμενης κατάρρευσης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος κινδυνεύει να θεωρηθεί προκλητική όταν προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, που πλήττονται από την οικονομική κρίση με τέτοια σφοδρότητα που παραμορφώνεται η ίδια η ταυτότητά τους και το μέλλον τους. Αλλά η Ευρώπη εκ φύσεως είναι μια πολύ πιο αμφιλεγόμενη οντότητα. Μοιάζει με ένα σκάφος που κατασκευάστηκε για να φτάσει σε ένα συγκεκριμένο προορισμό.

Η κρίση μετακίνησε εκ των πραγμάτων το κέντρο βάρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) από τις Βρυξέλλες στο Βερολίνο. Η αυξημένη επιρροή της Γερμανίας εκδηλώθηκε σε όλη της την έκταση στο ανακοινωθέν του ευρωπαϊκού συμβουλίου της 11ης Φεβρουαρίου 2010. Η ελληνική κρίση βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη και οι μεγάλες οικονομικές δυνάμεις της Ευρώπης εγκαλούνταν όλο και εντονότερα να παρέμβουν για να διασώσουν τη βυθιζόμενη χώρα. Κι όμως, η λέξη «αλληλεγγύη» λάμπει δια της απουσίας της από το ανακοινωθέν. Επιπροσθέτως, ο νεοδιόριστος πρόεδρος του ευρωπαϊκού συμβουλίου Χέρμαν Φαν Ράμπουι (Herman van Rompuy) στάθηκε στο πλευρό της Γερμανίας, τονίζοντας ιδιαίτερα τις ευθύνες της ίδιας η Ελλάδας για τα προβλήματά της, αναγνωρίζοντας πάντως παράλληλα πως όλα τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης όφειλαν να παρέμβουν, αλλά στο όνομα των αμοιβαίων τους συμφερόντων και της σταθερότητας του ευρώ. Με άλλα λόγια, εκείνη τη μέρα άλλαξε η επίσημη ρητορική της Ευρώπης: η «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη» παραχώρησε τη θέση της στο «εθνικό συμφέρον».

Η Γερμανία δρέπει πλούσιους καρπούς από το ευρώ

Μεταξύ των συνόδων του «ευρωπαϊκού συμβουλίου» του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου, η Μέρκελ ανάλαβε σταδιακά την πρωτοβουλία των κινήσεων, επισκιάζοντας τον πρόεδρο της «ευρωπαϊκής επιτροπής» (Κομισιόν) Μπαρόζο (Barroso), αλλά ακόμα και τον Φαν Ράμπουι. Οι αποφάσεις των συμβουλίων διαπραγματεύονταν αποκλειστικά μεταξύ Παρισίων και Βερολίνου, με τη διαμεσολάβηση του προέδρου της «ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας» (ΕΚΤ) Ζαν-Κλοντ Τρισέ (Jean-Claude Trichet). Στο συμβιβασμό που ακολούθησε, οι δύο χώρες με τα πολλά συμφώνησαν στην ανάγκη για στενότερη συνεργασία τους και ισχυρότερη οικονομική διακυβέρνηση του ευρώ. Τον Απρίλιο μολοταύτα, οι αργοί ρυθμοί της λήψης αποφάσεων από την Ευρώπη, καταγγέλθηκαν δημοσίως επανειλημμένα από τον Τρισέ. Με τον τρόπο αυτό αφέθηκε ελεύθερο το πεδίο στις χρηματαγορές να επιχειρήσουν μεγάλης κλίμακας κερδοσκοπική επίθεση, που έπεισε προς στιγμή τους πάντες πως η πολιτική απροθυμία του Βερολίνου θα οδηγούσε πράγματι στην κατάρρευση της «ευρωπαϊκής αλληλεγγύης». Αλλά το συμπέρασμα αυτό ήταν λαθεμένο: οι αποφάσεις στις οποίες εντέλει κατέληξε η ΕΕ στις αρχές Μαΐου κατέληξαν την ύστατη στιγμή στη διαμόρφωση ενός σχήματος αλληλοβοήθειας (στο «μηχανισμό οικονομικής στήριξης») που κατασκευάστηκε ειδικά για την διαχείριση της ελληνικής κρίσης. Το ευρώ είναι «ο ακρογωνιαίος λίθος του ευρωπαϊκού οικοδομήματος» δήλωσε αργότερα η Μέρκελ στο Βερολίνο. «Αν το εγκαταλείπαμε στην τύχη του, οι επιπτώσεις θα ήταν ανυπολόγιστες».

Πράγματι, η Γερμανία έχει δρέψει πλούσιους καρπούς χάρη στο ευρώ. Σήμερα πλέον, όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, ανεξάρτητα από το αν η επιτυχία της γερμανικής οικονομίας αντιπροσώπευε για εκείνες «καρότο» ή «μαστίγιο», υιοθετούν τη γερμανική οικονομική προσέγγιση: αυστηρότερη δημοσιονομική πειθάρχηση, διαρθρωτικές αλλαγές για τόνωση της ανταγωνιστικότητας, δημιουργία μηχανισμών διαχείρισης κρίσεων και ενίσχυση του συντονισμού των οικονομικών τους πολιτικών. Αυτοί εξάλλου είναι και οι σκοποί της υπό τον Φαν Ράμπουι ομάδας εργασίας, που τους επόμενους μήνες αναμένεται να δημοσιοποιήσει τα πορίσματά της.

Σήμερα τα κράτη-μέλη επαναπροσδιορίζουν το κοινό τους συμφέρον

Τον Ιούλιο, το «ευρωπαϊκό συμβούλιο» κατέληξε σε συμφωνία για τη λειτουργία της «ευρωπαϊκής υπηρεσίας εξωτερικής δράσης» (ΕΥΕΔ) και εγκατέστησε μόνιμες δομές διαχείρισης κρίσης. Επιπροσθέτως σχεδιάστηκε η νέα στρατηγική της ΕΕ για την ενιαία αγορά από τον Μάριο Μόντι (Mario Monti), ενώ στα σκαριά βρίσκεται και η δημιουργία του κοινού της προϋπολογισμού.

Συμπερασματικά, η κρίση και οι επιπτώσεις της έδειξαν στις ευρωπαϊκές χώρες μια νέα πλευρά της παγκοσμιοποίησης. Αφού πλέον συνειδητοποίησαν τα οφέλη αλλά και τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται η ύπαρξη του ευρώ, τα κράτη-μέλη της ΕΕ επαναπροσδιορίζουν σήμερα το πλαίσιο των κοινών τους συμφερόντων. Πιθανότατα να χρειαστούμε νέες ευρωπαϊκές συνθήκες, όπως υπονοεί η Μέρκελ, ίσως και νέες πολιτικές προοπτικές. Η κρίση πάντως δεν καταδίκασε την Ευρώπη, παρά όσα ισχυρίζεται ο Τσαρλς Κάπτσαν: αντιθέτως, μάλλον την οδηγεί σε μια νέα αρχή.

Πηγή:  Il Sole-24 Ore, 10.09.2010  (μέσω www.ppol.gr)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου