Σύγχρονες Διατροφικές Απόψεις

Κωνσταντίνος Ζερβός, διατροφολόγος
9/1/2011, ώρα εννέα το βράδυ,
στο γραφείο του, στην Πεύκη.

Ένας άνθρωπος με παραπάνω κιλά νιώθει ότι εξοστρακίζεται, επειδή δεν μπορεί να τα κρύψει. Έτσι, με τον ίδιο τρόπο που οι ναρκομανείς, αν δεν έπεφταν αναίσθητοι στους δρόμους, δεν θα ενοχλούσαν κανέναν, κάποιος που τρώει τρία γαριδάκια την ημέρα και διατηρείται αδύνατος είναι κοινωνικά αποδεκτός, ενώ θέτει τη ζωή του σε κίνδυνο καθημερινά.

Πολλές φορές η τροφή λειτουργεί σαν ναρκωτικό, σαν ένα μέσο κάλυψης συναισθημάτων. Μπορεί να παίρνει τη μορφή της επιβράβευσης, της τιμωρίας, ενός ταξιδιού, του αγκαλίτσα μας. Για κάποιους συνδέεται άμεσα με το πώς έχουν βιώσει την τροφή στην παιδική ηλικία. Όταν υπάρχουν μαμάδες που βουτάνε την πιπίλα στο μέλι για να μην κλαίνε τα παιδιά τους, όταν τα ταΐζουν χωρίς να πεινάνε για να καλύψουν το συναισθηματικό κενό της απουσίας τους, τους περνάνε λάθος μηνύματα από πολύ νωρίς και είναι σχεδόν σίγουρο ότι ως ενήλικες θα αποκτήσουν μια προβληματική σχέση με το φαγητό.

Η δική μου δουλειά είναι να αποκαλύψω το πραγματικό πρόβλημα, αυτό που κρύβεται πίσω απ' το φαγητό. Αυτή η διαδικασία συνειδητοποίησης τις περισσότερες φορές δεν είναι ευχάριστη ούτε για μένα ούτε για τον ασθενή. Καμία αλήθεια, όμως, δεν είναι ευχάριστη. Όταν κάποιος, αντί για φαγητό, μασάει συναισθήματα, τότε φτάνουμε να μιλάμε για διατροφική διαταραχή, δηλαδή για μία ψυχοσυναισθηματική διαταραχή που απλά ακουμπάει πάνω στο θέμα του φαγητού. Όταν η τροφή λειτουργεί έτσι, είναι σαν το χιόνι που καλύπτει έναν κάδο με σκουπίδια. Όταν το χιόνι λιώσει, τα σκουπίδια θα είναι πάλι εκεί.

Το wellness σήμερα είναι η καινούργια βιομηχανία κέρδους. Γι' αυτό και απευθύνεται από τη μέση τάξη και πάνω, σε μια πληθυσμιακή μειονότητα. Ακόμα και τα βιολογικά προϊόντα, που είναι σαφέστατα υψηλότερης θρεπτικής αξίας, είναι τόσο υπερτιμημένα που τελικά μπορούν να τα καταναλώσουν λίγοι. Έρευνες έχουν δείξει ότι άνθρωποι που είναι χρόνια άνεργοι τείνουν να γίνονται υπέρβαροι. Οι οικονομικά ευκατάστατοι άνθρωποι είναι συνήθως πιο αδύνατοι, γιατί έχουν τα μέσα να καταπολεμήσουν τα κιλά. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι καταφέρνουν να καταπολεμήσουν την προβληματική τους σχέση με το φαγητό. Τις περισσότερες φορές μοναδικό τους κίνητρο είναι να ανταποκριθούν στην εικόνα που τους επιβάλλουν οι αυξημένες κοινωνικές απαιτήσεις του τρόπου ζωής τους. Οι διατροφικές διαταραχές δεν κάνουν ταξικές διακρίσεις.

Στην προσπάθειά τους να ελέγξουν την τροφική τους εξάρτηση, κάποιοι οδηγούνται σ' έναν δογματικό τρόπο σκέψης σε σχέση με το πώς πρέπει να σιτίζονται. Η καινούργια επικίνδυνη τάση λέγεται orthorexia. Την ακολουθούν άνθρωποι που αναπτύσσουν τέτοια εμμονή με τα υγιεινά φαγητά που δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους καμία απολύτως παρεκτροπή. Έχω πελάτη που η μητέρα του τού μαγείρεψε ντολμαδάκια κι αυτός τα πέταξε γιατί φοβήθηκε ότι τα αμπελόφυλλα είχαν λιπάσματα. Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι στην καλύτερη περίπτωση γκετοποιούνται. Μπορεί αρχικά να δέχονται την επιβράβευση των άλλων για το πόσο πειθαρχημένοι και δυνατοί είναι ώστε να μπορούν να επιβάλλονται στον εαυτό τους, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι τα θύματα της ανορεξίας υπήρξαν άτομα που κατάφεραν να ελέγξουν καθολικά το αίσθημα της πείνας και κατέληξαν στον θάνατο.

Όταν βλέπουμε έναν άνθρωπο αδύνατο, αμέσως τον βαφτίζουμε υγιή. Είναι λάθος. Υγιής είναι ένας άνθρωπος με ενισχυμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτό μπορείς να το συμπεράνεις βλέποντας μια καθαρή επιδερμίδα, παρατηρώντας πόσο γρήγορα επουλώνεται ένα σωματικό τραύμα. Τα κιλά σίγουρα δεν είναι το σωστό κριτήριο. Όμως, η κοινωνία που ζούμε έχει την τάση να ενοχοποιεί την εικόνα και να στηρίζεται μόνο σ' αυτήν.

Είναι αναγκαίο για τον καθένα μας να τοποθετήσει την τροφή στη σωστή της διάσταση. Η τροφή είναι βασική μας ανάγκη και οποιαδήποτε άλλη ιδιότητα της έχουμε προσδώσει καταδεικνύει μία ψυχολογική διαταραχή που χρειάζεται λύση. Τρώμε για να διατηρηθούμε στη ζωή. Είναι σημαντικό για την ψυχή μας να ευχαριστιόμαστε τη στιγμή που τρώμε, αλλά αυτό πρέπει να μένει εκεί. Δεν γίνεται να τρέφεσαι άσχημα και να περιμένεις να ζήσεις πολύ και χωρίς προβλήματα υγείας, γιατί απλά αυτό δεν πρόκειται να συμβεί».

Πηγή:  LIFO, 20.01.2011