Σελίδες

Πέμπτη 3 Νοεμβρίου 2011

Η Διασκέδαση στη Θεσσαλονίκη στα 90's

90s: Ήμασταν κάποτε party animals



Όταν  µου ζήτησαν να γράψω ένα κοµµάτι για τη διασκέδαση της Θεσσαλονίκηςστα 90’s, αρχικά θορυβήθηκα. Η µνήµη µου, τον τελευταίο καιρό, µου παίζει περίεργα παιχνίδια και φοβήθηκα µήπως µε πρόδιδε σε αυτήν τη βόλτα µου 17 χρόνια πίσω. Ανησύχησα µήπως είχε διαγράψει εκείνη την περίοδο της ζωής µου, όταν περνούσα περισσότερες ώρες της ηµέρας εκτός  παρά εντός σπιτιού, και από την οποία διατηρώ µερικές από τις καλύτερες αναµνήσεις µου… 

Η αναζήτηση κάποιων πληροφοριών σε παλιά κρατηµένα ηµερολόγια µε συγκίνησε και µε τρόµαξε κάπως: µερικές µνήµες ήταν τόσο ζωντανές, καθώς οι σκηνές στις οποίες κάποτε  πρωταγωνιστούσα και τώρα διάβαζα µεταλλάσσονταν σε συναισθήµατα που µπορούσαν  ακόµα να µε αναστατώνουν.  Το ίδιο βράδυ, µίλησα µε τις κολλητές και είδα κι ένα όνειρο. Ήµασταν, λέει, και οι επτά στο δωµάτιό µου και σχεδιάζαµε τη βραδινή µας έξοδο. Ρούχα και παπούτσια ένα σωρό αραδιασµένα πάνω στο κρεβάτι και στο πάτωµα κι εµείς σε πυρετό προετοιµασίας. Όταν ξύπνησα, συνειδητοποίησα ότι µια αναδροµή στο παρελθόν σε βοηθά  να επαναπροσδιορίσεις το παρόν σου. Η Polaroidτων αναµνήσεών µου άρχισε να τυπώνει… Είναι η εποχή της τέκνο, του γκραντζ, της ρέιβ, των πρώτων πάρτι σε αποθήκες, του ecstasy. Είναι η περίοδος που η γενιά µου έχει εγκαταλείψει την Ωραία στην Κούσκουρα, όπου ξεροστάλιαζε στο πεζοδρόµιο µε τις ώρες ακόµη και µε -20cβαθµούς Κελσίου, και το Movieστη Βογατσικού που αποτελεί σηµείο αναφοράς των εφηβικών µας ερώτων και ραντεβού. Το Manhattanτου Γαλάκου στο πατάρι, ένα από τα πιο πετυχηµένα µπαρ-κλαµπ της πόλης, οδεύει προς τη δύση του, η Acropolέχει κατεβάσει τα  στόρια και η Amnesia αδειάζει την πισίνα της.

Electronights & days
Residents. Ο Σταύρος και ο Ραφαήλ Μπουζέλος ξεκινούν µια ιστορία χωρίς να φαντάζονται τον απόηχο και τη συνέχειά της. Εναλλακτική, ηλεκτρονική και newwaveµουσική, ροκαµπίλια και newwaveάδες σε αγαστή συνύπαρξη. Με σορτσάκι, αρβύλες Martensκαι κορακί καρφί καρέ, νιώθω ενταγµένη σε µια οµάδα που δείχνει να αναζητάει κάτι διαφορετικό από τη διασκέδασή της. Οι πιο ψαγµένοι της Προξένου έχουν πλέον ένα πολύ «καθαρό» στέκι, που καλύπτει την ανάγκη τους για καλή µουσική, σ’ έναν ιδιαίτερα µοντέρνο χώρο µε ανήσυχους θαµώνες.
Στο ίδιο στιλ κινείται και το καφέ Mondστο Ναυαρίνο. «Προχώ» φατσούλες και ντυσίµατα, µεσηµεριανά καφεδάκια και τα πρώτα απογευµατινά ραντεβού. 

Αρχές ’90 και το κλαµπ Coco’s, στη στροφή Επανοµής, τρελαίνει τους τέκνο φαν. Η σακούλα στο χέρι περιέχει τα άκρως αποκαλυπτικά σορτσάκια και µπλουζάκια που δεν µπορούµε να φορέσουµε από το σπίτι. Στην τουαλέτα του µαγαζιού, η µεταµόρφωση -µπαίνουµε Αρσακειάδες και βγαίνουµε χορεύτριες σε καµπαρέ- διαρκεί µερικά λεπτά και η έναρξη για το ολονύχτιο κέφι δίνεται από τον dj. Ανοιχτός θερινός χώρος, δεύτερο επίπεδο µε ινδική διακόσµηση, ροµποτικά συστήµατα φωτισµού, κλουβιά µε χορεύτριες… «Rhythm is a dancer». Η ταράτσα και ο κήπος ενδείκνυνται για τις γνωριµίες της βραδιάς.
Λίγο αργότερα, µπαίνει στη νυχτερινή µας ζωή το Troll, µε τη ρέιβ να ξεχύνεται από τα ντεκ και τα κλουβιά µε τα κορίτσια. Το σηµείο αυτό στην Εθνικής Αντιστάσεως γίνεται κάθε Παρασκευή και Σάββατο hotspotτων afterµαγαζιών.

Στο κέντρο, αδελφές µου…
H Προξένου Κοροµηλά, λίγο πιο δίπλα από το -κλειστό πλέον- Charlie, ξαναζωντανεύει µε το HardRockCafe. Το σκοτεινό και ελαφρώς στενόχωρο -αλλά ποιος νοιάζεται- υπόγειο µε τη «σκληρή» πόρτα και τις δυνατές µουσικές πρωταγωνιστεί για µία τουλάχιστον σεζόν στο κέντρο της πόλης.

Λίγα µέτρα πιο κάτω, στην παραλία, ανοίγει και το κλαµπ Splendid. Η εντυπωσιακή διακόσµηση µε τους βαρείς πολυελαίους, τα θεωρεία για χάζι και η χορευτική εµπορική µουσική  δηµιουργούν ουρές στην είσοδό του και το αδιαχώρητο στο πεζοδρόµιο. Αργότερα, µετονοµάζεται σε Άρωµα, για καφέ το πρωί και ποτό το βράδυ -ο κυριακάτικος καφές µετατρέπεται σε πραγµατικό πάρτι- και ανταγωνίζεται το Θερµαϊκό, το alltimeclassicστέκι των αδελφών Ζουµπούλη µε ευρωπαϊκό αέρα για εναλλακτικούς. Η τοποθεσία, η τρελή διακόσµηση και η ψαγµένη µουσική του προσελκύει από 16ρηδες ως 40ρηδες.

Το clubbing φοράει τα καλά του
Ο ανταγωνιστής του Coco’s δε θα αργήσει να εµφανιστεί και το όνοµα αυτού… Μπουντρούµι. Ο Ραπτάκης φέρνει την επανάσταση στη νύχτα της πόλης και το κυριλέ κλάµπινγκ βρίσκει το δικό του χώρο. Αρχικά, κάτω από την Μπαντιέρα, στη Βασ. Ολγας, και αργότερα, στη θερινή του αχανή version, µε τις ξαπλώστρες στην αµµουδιά, στην περιοχή του Αεροδροµίου. Η αυστηρή πόρτα και η mainstream µουσική δηµιουργούν ένα στέκι καθόλου στηµένο, αλλά µε πολύ προσεγµένες εµφανίσεις και πολύ κέφι.

Στο ίδιο πνεύµα, αλλά στην καρδιά του κέντρου, κινείται το Ολύµπιον. Για καφέ  και ποτό στον επάνω όροφο -αργότερα και φαγητό- και κλάµπινγκ στο υπόγειο, τις Μάσκες. Σκοτάδι  και φωτορυθµικά, καναπέδες και τραπέζια, και χορός µέχρι το πρωί. Ολος ο «καλός» κόσµος δίνει το παρών. Τα απογευµατινά πάρτι τις Κυριακές διώχνουν µακριά την κυριακάτικη µελαγχολία και το Σαββατοκύριακο δείχνει να µην τελειώνει ποτέ.  

Ο ίδιος κόσµος, και ίσως µικρότερος ηλικιακά, συχνάζει στο στενό και τρέντι Belair. Μαθητές ιδιωτικών και κεντρικών, κυρίως, σχολείων ανακαλύπτουν τη ροκ, το ξενύχτι και το ποτό και πετάνε τα Timberland τους στα σκουπίδια. Ή µήπως όχι;

Στην παραλία, αλλά σε όροφο, κάνει την εµφάνισή του και το καφέ Εν Πλω, από τις αρχές  της δεκαετίας κιόλας. Στα δωµάτια µε τα τραπεζάκια και το µπιλιάρδο και µε θέα το λιµάνι, γίνεται χαµός πρωί - βράδυ. Χαρακτηριστικό του µαγαζιού οι καλοντυµένοι θαµώνες, ακόµα και στο µεσηµεριανό τους καφέ. Αργότερα, το µαγαζί µεταφέρεται στην παραλία, προς το Λευκό Πύργο, για να συνεχίσει να συγκεντρώνει τις περισσότερες µεσηµεριανές και βραδινές  συναντήσεις των Θεσσαλονικέων.  
    
Μεσηµέρι στο Αχίλλειον σηµαίνει µαζευόµαστε η παρέα σε απαρτία για καφέ και όχι µόνο, στο πάνω επίπεδο. Επώνυµοι και µη συχνάζουν στο µπαρ του πιο πολυσύχναστου καφέ της πόλης. Παραµονές Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς τα τραπεζάκια εξαφανίζονται και η πίστα είναι έτοιµη για τα καλύτερα πάρτι της χρονιάς. Από εκεί δε φεύγει κανείς µόνος και ξεµέθυστος.

Το πάντα γεµάτο Evergreen στην Τσιµισκή, µε το Θοδωρή και το Γιώργο στην  πόρτα, που φρόντιζαν να µην ξενερώνουµε µε τον κόσµο του, ακολουθεί τα χνάρια  του Belair, δηλαδή όσο πιο µικρό και γεµάτο, τόσο πιο καλό. Το αντίστοιχο θερινό του, στην περιοχή Αεροδροµίου, είναι ένας µεγάλος χώρος µε επίπεδα, για βόλτες µε το ποτό στο χέρι και στάση κάθε ένα λεπτό για να µιλήσεις σε κάποιον φίλο. Εκεί πρωτοείδα και την Εφη Σαρρή, όταν ήταν στις δόξες της, και ναι, είναι πολύ κοντή.

Τα καλύτερα, όµως, µεθύσια τα κάνουµε στην Αλυσίδα, επί της  Παπαναστασίου. Το στενό αυτό κλαµπάκι, όπου µαζευόµαστε συνήθως µετά τις  3:00 π.µ., θυµίζει λίγο αποθήκη, παίζει ξένη χορευτική µουσική και µαζεύει τον κόσµο που θέλει να συνεχίσει µε χορό µετά από τα µπαράκια του κέντρου. Τρέντι ντυσίµατα και προχωρηµένα κουρέµατα, µικρές ηλικίες και µια κουζίνα που ετοιµάζει καφέδες για το ξενέρωµα, τις πολύ πρωινές ώρες. 

Στα ανατολικά της νύχτας
Οι Συρακούσσες στην Ολγας εγκαινιάζουν τη µόδα του «δειπνώ και πίνω και το ποτό µου  στο ίδιο µέρος». Με εξαιρετική ιταλική κουζίνα και elegant διάθεση, συγκεντρώνουν όλο τον  κόσµο που αναζητάει ποιότητα και αισθητική στην έξοδό του. Ροµαντικά γεύµατα - έκπληξη  για την αρχή µιας σχέσης.

Στην Αρετσού, το Αλλατίνη τρέφει τα ροµαντικά ειδύλλια στον κήπο του,  ενώ το Candelas, πρώην live Γκαµπάνα, µε τον Τάσο ∆ηµόπουλο στο πρόγραµµα, µε χαλαρή ξένη µουσική, κυριλέ εµφανίσεις και  εξαιρετική θέα στη θάλασσα, αποτελεί την πρώτη στάση για ποτό στη νυχτερινή έξοδο.

Στη Σοφούλη, το Lalas διοργανώνει τα πιο τρελά µεσηµεριανά πάρτι. Ο χορός πάνω στο µπαρ επιβάλλεται, ενώ η αυστηρή πόρτα του δεν ξέρω πώς, αλλά γεµίζει το µαγαζί ασφυκτικά. Τα χαρτάκια µε τα τηλέφωνα ανταλλάσσονται µε αστρικές ταχύτητες και οι γνωριµίες είναι το ζητούµενο κάθε θαµώνα. Λίγα χρόνια µετά, ως Shark, συνεχίζει την ιστορία µε φαγητό, ποτό, καφέ και µια ακόµα γενιά να µεγαλώνει µε… καρπάτσιο και θέα το Θερµαϊκό.  

Για πιο ροκ καταστάσεις, η επιλογή είναι το Café Americaine,  όπου πρωτοβλέπω και Τζούλι Μασίνο µε το Γάκη και τους Troublemakers, καθώς και πολλά άλλα συγκροτήµατα που για χρόνια δεν ξεχνούν το µαγαζί που τους ανέδειξε. Το ξύλινο Red rose µπορεί να µην έχει λάιβ, αλλά έχει πολύ ζωντανό κόσµο και σκληροπυρηνικά ροκάδικο, µέχρι και σήµερα, ενώ και η Romance, απέναντι από το Ποσειδώνιο, µαζεύει άτοµα του κέντρου, αν και ανατολικό στέκι, χάρη στην τοποθεσία και τις µουσικές της.  
Το House Mobil των Ζουµπούληδων είναι από µόνο του µια ολόκληρη ιστορία.

Εδώ το κλίµα είναι χαλαρό, οι εµφανίσεις χύµα, η µουσική αποκλειστικά για χορό, το ντεκόρ φευγάτο και τα σφηνάκια η δεύτερη κίνηση των µπάρµαν µετά το σερβίρισµα. Σαν ανοιχτό πάρτι σε σπίτι, όπου ο καθένας φέρνει κι από ένα φίλο του. 

Στην Κρήνη, έχει κάνει την εµφάνισή του ένα… νυχτερινό φαινόµενο, το Ακρόαµα του Φίστα, το οποίο και αναδεικνύει πολλές από τις σηµερινές φίρµες του πενταγράµµου. Από την Πρωτοψάλτη και τη Μαρινέλλα  µέχρι το Λαζόπουλο, το Μακεδόνα και όλους σχεδόν τους γνωστούς καλλιτέχνες.  Επιχειρηµατίες και celebrities των Αθηνών αναγνωρίζουν ότι πρόκειται για το στέκι της δεκαετίας. Ζωντανή µουσική, ελληνικός κινηµατογράφος και ελαφρολαϊκά, και ευδιάθετος κόσµος στήνουν τα καλύτερα και πιο παρείστικα  γλέντια στην πόλη. Η οµάδα του Άρη ξηµεροβραδιάζεται εδώ, ενώ και οι άλλες θεσσαλονικιώτικες οµάδες το επιλέγουν για να  γιορτάζουν τις νίκες και να πίνουν στις ήττες τους. Όταν µετακοµίζει στην Αγγελάκη, στον πρώην  κινηµατογράφο Ελλήσποντο, το κέφι πολλαπλασιάζεται, η πίστα και η ορχήστρα µεγαλώνουν, ο κόσµος συρρέει κατά εκατοντάδες και βάλε, κι όλα αυτά χωρίς ποτέ να χάσει την παρείστικη ατµόσφαιρά του. «Είχα πάει τσάρκα, στη Θεσσαλονίκη…».

Πιο καλό το δυτικό
Ήταν ό,τι πιο πρωτοποριακό συνέβη στην πόλη. Ο Νίκος Στεφανίδης µε τους συνεργάτες του  εµπνεύσθηκαν και δηµιούργησαν το Μύλο και οι Θεσσαλονικείς άρχισαν να κάνουν χρήση της λέξης πολυχώρος. Φιλοξενεί µαγαζιά για λάιβ εµφανίσεις, συναυλίες, φαγητό και καλλιτεχνικά events. Οι Blues Wire, οι Τρύπες, τα Ξύλινα Σπαθιά και πολλοί ακόµα Έλληνες και ξένοι εµφανίζονται στις σκηνές του, ενώ δοκιµάζονται και πειραµατικά πράγµατα τόσο στη µουσική όσο και στο θέατρο. Η Βίλκα, στην ίδια περιοχή, αποτελεί µια µέτρια αποµίµησή του, αν εξαιρέσει κανείς το κλαµπ Decadαnce, που είναι καινοτόµο και δηµιουργεί σχολή στις µουσικές προτάσεις, δηλαδή, τη σκληροπυρηνική τέκνο, τρανς, ρέιβ και χάουζ, καθώς και το µεξικάνικο εστιατόριο Pao Pao που αποκτά γρήγορα καλή φήµη.

To στιλ των 60’s και 70’s αναβιώνει το κλαµπ Nανί Nανί µε τη διακόσµησή και το όλο στιλ  του. Επίπεδα µε πριβέ τραπέζια για τους πιστούς πελάτες και στο κέντρο µια µεγάλη πίστα για όλους. Κάθε Κυριακή απόγευµα ανοίγει τις πόρτες του. Ισως το µοναδικό µαγαζί στο οποίο βλέπεις τους τακτικούς θαµώνες από τα τραπέζια να κατεβαίνουν στην πίστα για χορό. Τα πιο γνωστά fashion victims της πόλης δίνουν το παρών κάθε Σάββατο βράδυ. Το άγαλµα του Κολοκοτρώνη θα µπορούσε να σου διηγηθεί πολλές ιστορίες για οµηρικούς καβγάδες ζευγαριών ή µεθυσµένους που ανακουφίστηκαν στη µαρµάρινη βάση του. Το θερινό µαγαζί, Ab        Fab -εκ του Absolutely Fabulous-, εγκαθίσταται στην περιοχή Αεροδροµίου και δηµιουργεί το προηγούµενο για ένα πραγµατικά κεφάτο ξενύχτι.

Λίγο πιο κάτω, στα Σφαγεία, το Prive εισάγει τον όρο lounge στη διασκέδαση και η πολυτέλεια γίνεται συνώνυµο της νυχτερινής εξόδου. Χλιδάτο σκηνικό, events µε guests djs, καλοντυµένος -µέχρι στηµένος- κόσµος, αλλά ευτυχώς µε µια ελαφριά διάθεση. Η πόρτα, από  τις πιο «δύσκολες», καταφέρνει να διατηρεί µια οµοιοµορφία στο µαγαζί. Αργότερα θα  µετονοµαστεί σε Living Room, διατηρώντας το χαρακτήρα του, αλλά µε καινοτοµίες στη  διακόσµηση και το πρόγραµµα. Αγαπηµένο στέκι γνωστών τραγουδιστών, που µόλις  ολοκληρώνουν το πρόγραµµά τους, κλείνουν τη βραδιά τους… πριβέ. 

It’s all greek to me
Κάτι, όµως, ακούγεται ανάµεσα στα «χαµηλά» διαλείµµατα της µουσικής. Ο Γιώργος Αλκαίος και η Καίτη Γαρµπή από πού ξεφύτρωσαν; «Με δυο µαρµάρινα φιλιά και όλοι πάνω στα βαρέλια; Κάτι δεν πάει καλά εδώ. Για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη τα µπουζούκια δεν έχουν ορχήστρα και αντί για τραπέζι κλείνουµε βαρέλι. Το τζιν µας, ένα T-shirt και τσιφτετέλι στα ύψη. Ένας συνδυασµός casual και formal, που, όµως, εκπέµπει τέτοια χαλαρότητα, ώστε κάνει του θαµώνες µε τα κοστούµια και τα βραδινά φορέµατα από το όµορο Prive να περνάνε µια βόλτα, να ρίχνουν µια ζεϊµπεκιά ή ένα τσιφτετέλι και να φεύγουν. Οι χαρτοπετσέτες εκσφενδονίζονται  στον αέρα και τα βαρέλια σηκώνουν… το βάρος της διασκέδασης στο Βαρελάδικο για πολλές σεζόν.

Είµαστε στη δεκαετία κατά την οποία το υπόγειο Αβαντάζ στην Αγ. ∆ηµητρίου γνωρίζει στο  κοινό τη ∆έσποινα Βανδή, οι Χάντρες αναδεικνύουν τη Νατάσα Θεδωρίδου και το Νίκο Κουρκούλη και τα Άστρα τον Αντώνη Ρέµο. Στις θερινές Χάντρες ο Αντώνης µας τραγουδάει τον έρωτα κι εµείς παραγγέλνουµε πίτσες. Έχει πάει 5 το πρωί και το µαγαζί έχει  γίνει µια παρέα. Πεινάει κανείς άλλος; Ο Σκορπιός θεωρείται η πιο µεγάλη πίστα της πόλης  και την επισκέπτονται όλα τα «µεγάλα» ονόµατα της εποχής. Αργότερα, στα µέσα της  δεκαετίας, η Πύλη  Αξιού θα γράψει τη δική της ιστορία και η Αθήνα ανεβαίνει σύσσωµη για να καψουρευτεί µε Μαρινέλλα, Πάριο ή Ρέµο, να χορέψει µε το Σάκη και να τρελαθεί µε  Αννούλα. Όλοι χορεύουν πάνω στα τραπέζια και τα µαγαζιά κλείνουν στις 8 το πρωί, ενώ είναι γεµάτα κάθε µέρα. Περασµένα µεγαλεία...

Μια στάση στα Λαδάδικα
Στην αρχή ήταν µερικές αποθήκες, αρκετά πέτρινα κτίρια και κάποιοι βιοµηχανικοί χώροι. Μετά όλα άρχισαν να γίνονται µέρος ενός αστικού τοπίου που θέλησε να εκµεταλλευτεί και να προβάλλει το άρωµα µιας παλιάς Θεσσαλονίκης. Το Dock -και µετέπειτα Bullshit, µε ροκ ύφος, µουσική και θαµώνες, κάνει την αρχή. Και ροκάς να µην είσαι, το ισχυρίζεσαι ούτως ή άλλως για να νιώθεις µέρος της πιο κουλ και κεφάτης παρέας της πόλης. Ακολουθούν τα Λαδάδικα, που κάνουν µόδα το πέταγµα της χαρτοπετσέτας πάνω στο τσακίρ κέφι, και ο Ζύθος, µε την εξαιρετική του κουζίνα. Το Libido απευθύνεται και αυτό σε ροκάδες, αλλά στην πιο hard εκδοχή τους. Το Verykoko ανοίγει την όρεξη για ελληνική διασκέδαση, ενώ το Το άλλο µαγαζί εγκαινιάζει την «πρόστυχη» κουζίνα µε ονόµατα πιάτων, καθώς και διακόσµηση και αξεσουάρ εµπνευσµένα από το ανθρώπινο σώµα και την ερωτική πράξη. 
Παράπονο δεν έχουµε, η γενιά µου πέρασε υπέροχα. Καλή συνέχεια!

Πηγή:  Parallaxi, 02.11.2011

Τρίτη 1 Νοεμβρίου 2011

Το Θεμελιώδες Έλλειμμα της Ελληνικής Οικονομίας



Αν φέτος όλα τα πράγματα πάνε καλά, η Ελλάδα θα έχει έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών περί τα 20 δισ. ευρώ. Αυτό σε απλά ελληνικά σημαίνει ότι, αφού καταναλώσουμε τη δική μας παραγωγή, φάμε τα λεφτά των εξαγωγών, ξοδέψουμε ό,τι άφησαν οι τουρίστες, όσα έφερε η ναυτιλία, όσα εμβάσματα έστειλαν οι Ελληνες του εξωτερικού, όσες επιδοτήσεις πήραμε από την Ε.Ε. κ.ά., θα χρειαστούμε άλλα 20 δισ. ευρώ για να διατηρήσουμε το σημερινό επίπεδο διαβίωσης.

Πού θα βρεθούν αυτά τα λεφτά; Από τον εξωτερικό δανεισμό· κυρίως κρατικό, αλλά και ιδιωτικό. Οπότε έχει εν μέρει δίκιο ο κ. Καρατζαφέρης, ο οποίος διακηρύσσει ότι προτιμά να πεινάσουμε (εμείς, όχι αυτός) για να διατηρήσουμε την κατά τον ίδιο «εθνική ανεξαρτησία». Αν κάνουμε στάση πληρωμών, πρέπει να βρούμε 20 δισ. για να αναπληρώσουμε αυτά που δεν θα μπορούμε να βρούμε από τις αγορές ή τις άλλες χώρες της Ε.Ε. Κι αυτά τα 20 δισ. δεν πάνε μόνο σε αυτοκίνητα και iPad. Xρειάζονται για να αγοράζουμε ένα εκατομμύριο τόνους σιτηρά και 500.000 τόνους καλαμπόκι κατ’ έτος. Ενα δισεκατομμύριο ευρώ δίνουμε για εισαγωγές κρέατος και 13,5 δισ. δώσαμε το 2010 για αγορές πετρελαιοειδών. Ακολουθώντας «φιλολαϊκές» πολιτικές όλα αυτά τα χρόνια και δίνοντας φθηνά το πετρέλαιο θέρμανσης, δημιουργούσαμε αντικίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας (π.χ. μόνωση σπιτιών) ή για υποκατάσταση του πετρελαίου από εναλλακτικές πηγές (γεωθερμία, ήλιος, αέρας).

Σύμφωνα με την απάντηση που έδωσε στον ευρωβουλευτή του Συνασπισμού κ. Δημήτρη Παπαδημούλη ο τότε επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων κ. Χοακίν Αλμούνια, το 2005 η Ελλάδα κάλυπτε το 57,5% των ενεργειακών της αναγκών από το πετρέλαιο, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στην Ε.Ε. των 27 (που έχει και πολλές βόρειες χώρες) ήταν 36,7%. Και το πιο τραγικό δεν είναι αυτό. Είναι ότι την εποχή των εύκολων, δανεικών και παχέων αγελάδων (2000 - 2005) η Ε.Ε. μείωσε την εξάρτησή της από το πετρέλαιο κατά μία ποσοστιαία μονάδα, ενώ η Ελλάδα την αύξησε ισόποσα!

Παραγωγή και κατανάλωση
Το πρόβλημα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών λύνεται με δυόμισι τρόπους. Ο πρώτος είναι να αυξήσουμε την παραγωγή στο επίπεδο της κατανάλωσής μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει κατ’ ανάγκη να παράγουμε ό,τι καταναλώνουμε· η παραγωγή σιταριού, για παράδειγμα, γίνεται πολύ πιο φθηνά στις αχανείς εκτάσεις της Ουκρανίας ή του Καναδά, σε σχέση με τα μικρά χωράφια της Ελλάδος. Σημαίνει όμως ότι πρέπει να παράγουμε άλλα πράγματα, που θα εξάγουμε και με τα λεφτά των εξαγωγών να αγοράζουμε όσα εισάγουμε. Μπορούμε επίσης να υποκαταστήσουμε εισαγωγές· η κατανάλωση π.χ. πετρελαίου μπορεί να μειωθεί δραστικά με μικρές επενδύσεις μόνωσης στις κατοικίες ή τη χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας.

Σήμερα, όμως, η ελληνική οικονομία είναι προσανατολισμένη στην παραγωγή υπηρεσιών προς αλλήλους. Ακόμη κι αν οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι εκατοντάδες χιλιάδες δικηγόροι, μηχανικοί, διαφημιστές, δημοσιογράφοι, λογιστές, μικρέμποροι κ.λπ. παρήγαν άριστες υπηρεσίες, στο τέλος της ημέρας θα έπρεπε, να φάνε, να ντυθούν, να ζεσταθούν. Αν δεν υπάρχει η παραγωγική βάση της οικονομίας που να στηρίξει τον τομέα των υπηρεσιών, ο τομέας των υπηρεσιών δεν μπορεί να φτιάξει από τον αέρα προϊόντα. Εκτός αν αυτός είναι εξωστρεφής, φέρνει δηλαδή λεφτά απ’ έξω, όπως είναι στην Ελλάδα ο τουρισμός και η ναυτιλία.

Δυστυχώς, τα άφθονα δανεικά που εισέρρεαν στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια δημιούργησαν την ψευδαίσθηση ότι ο τομέας των εσωτερικών υπηρεσιών μπορεί να διογκώνεται εσαεί χωρίς να χρειάζεται κανείς να παράγει είτε πραγματικά προϊόντα είτε υπηρεσίες προς εξαγωγή. Η δε στροφή μεγάλου μέρους του παραγωγικού πληθυσμού στον τομέα των εσωστρεφών υπηρεσιών δημιούργησε επιπλέον εμπόδια στην πραγματική παραγωγή.

Υπηρεσίες και διαφθορά
Ετσι, για να επιβιώνει και να ακμάζει ο τεράστιος αυτός τομέας των υπηρεσιών έπρεπε να μετέρχεται δύο τρόπους. Ο πρώτος ήταν η διαφθορά και ο δεύτερος η νομοθετημένη απομύζηση εισοδημάτων από τους πολίτες. Ο μικρέμπορος έπρεπε να φοροδιαφύγει («δεν βγαίνει αλλιώς το μαγαζί»), ο γιατρός να συνταγογραφήσει περισσότερο, ο φαρμακοποιός να έχει νομοθετημένο υψηλό ποσοστό κέρδους, ο δικηγόρος να παρίσταται ακόμη κι εκεί όπου δεν χρειάζεται ώστε να εισπράττει το παράβολο, ο μηχανικός να εκδίδει αζημίως και υποχρεωτικώς για τους πολίτες πιστοποιητικά που κανείς δεν κοιτά, δεν ελέγχει και κανείς δεν χρειάζεται κ.ο.κ.

Με άλλα λόγια, οι Ελληνες πολίτες υποχρεωτικώς χρηματοδοτούσαν αυτή την τεράστια αγορά εσωτερικών υπηρεσιών από την ύπαρξη ενός δαιδαλώδους συστήματος κλειστών επαγγελμάτων.
Το πρόβλημα όμως ήταν ότι όλα αυτά –διαφθορά, παράβολα, πιστοποιητικά κ.λπ., που χρησίμευαν μόνο για να συντηρούνται οι στρατιές δικηγόρων, φαρμακοποιών, μηχανικών, δημοσιογράφων κ.ά.– ήταν επιπλέον εμπόδια για όσους ήθελαν πραγματικά να παράγουν είτε για την εσωτερική είτε για την εξωτερική αγορά.

Το αποτέλεσμα ήταν να συρρικνώνεται κι άλλο ο παραγωγικός τομέας, να δημιουργείται ανεργία, η οποία αντιμετωπιζόταν με τη διόγκωση του τομέα των υπηρεσιών· είτε με προσλήψεις στο κράτος είτε με επιπλέον κρατική «προστασία» άλλων κλάδων υπηρεσιών. Το επιπλέον κράτος και η επιπλέον «προστασία» του τομέα των υπηρεσιών δημιουργούσε νέα εμπόδια στην υγιή επιχειρηματικότητα κ.ο.κ. Ο φαύλος κύκλος φρέναρε απότομα, μόλις έκλεισε ο τροφοδότης λογαριασμός του συστήματος, δηλαδή τα δανεικά από τις αγορές. Και σήμερα δανειζόμαστε (ελέω Μνημονίου), αλλά όχι τόσο, όσο τουλάχιστον χρειάζεται για να αναπαραχθεί και να διογκωθεί το μοντέλο.

Ετσι τώρα η ελληνική οικονομία έχει μπει στο ήμισυ τής κατά Σουμπέτερ δημιουργικής καταστροφής. Επειδή λείπει η άπλετη ρευστότητα που προσέφεραν τα δανεικά, τα μικρομάγαζα κλείνουν. Ολος ο τομέας αυτών των εξωτικών υπηρεσιών ξεφουσκώνει (αυτή η χώρα έχει 26 καταγεγραμμένες εταιρείες δημοσκοπήσεων!) και απομένει το δεύτερο κομμάτι, να γίνει δηλαδή αυτή η καταστροφή δημιουργική. Εδώ όμως μπαίνει η εγκληματική ολιγωρία της κυβέρνησης, η οποία αντί να απελευθερώσει την οικονομία, όλη μέρα κοσκινίζει. Ετσι, η χώρα ζει την αναγκαία καταστροφή ολόκληρων κλάδων, αλλά δεν έχει την ελευθερία ανάταξής της. Κι αυτό, επειδή διάφοροι συνδικαλιστές εκβιάζουν και έμφοβοι υπουργοί υποκύπτουν.

Υποτίμηση: εντός, εκτός και επί τα αυτά
Ο δεύτερος τρόπος εξισορρόπησης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι αυτός που ζούμε τώρα. Είναι η μείωση της κατανάλωσης στο επίπεδο της παραγωγής μας. Το έλλειμμα των 20 δισ. αναγκαστικά θα μηδενιστεί. Είτε σε μία μέρα διά της χρεοκοπίας είτε σταδιακά με τη μείωση των δανεικών. Οχι μόνο των κρατικών, αλλά και των ιδιωτικών. Ηδη πολλές ελληνικές εταιρείες έχουν προβλήματα στις εξωτερικές αγορές· οι εγγυητικές επιστολές ελληνικών τραπεζών δεν γίνονται δεκτές και ξένες τράπεζες δεν δανείζουν ελληνικές επιχειρήσεις, επειδή φοβούνται ότι η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει.

Αυτός είναι ο κατήφορος που ζούμε σήμερα και το πρόβλημα είναι ότι, αντί να φρενάρουμε, τον επιταχύνουμε. Οι συντεχνίες παλεύουν δυναμικά για μεγαλύτερα κομμάτια της συρρικνούμενης πίτας (χαρακτηριστική είναι η απεργία των δικηγόρων για να συντηρήσουν την υποχρεωτική παράστασή τους ακόμη και εκεί όπου δεν χρειάζονται), ενώ πολλάκις ο αγώνας τους επιφέρει σημαντικά πλήγματα στους μόνους τομείς που φέρνουν λεφτά στην οικονομία, δηλαδή στον τουρισμό και στη ναυτιλία. Η Ελλάδα όχι μόνο δεν μπαίνει σε τροχιά αυξημένης παραγωγικότητας, αλλά οι καθημερινές διαμαρτυρίες ροκανίζουν την όποια εξωστρέφεια της οικονομίας.

Τέλος, ο μισός τρόπος που προαναφέραμε για την εξισορρόπηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι αυτός που συνήθως κάνουν όλες οι χώρες. Καταλήγουν κάπου στο ενδιάμεσο της διαφοράς· υφίστανται κάποια αναγκαστική μείωση της κατανάλωσης, αλλά το στοίχημά τους είναι να καλύψουν όσο μεγαλύτερη διαφορά μπορούν διά της αυξημένης παραγωγής. Σ’ αυτό συμβάλλουν όλοι. Η κυβέρνηση απελευθερώνοντας την οικονομία, η αντιπολίτευση στηρίζοντας (και ουχί χαιρετώντας τους διάφορους Θύμιους), οι εργαζόμενοι υπογράφοντας νέα κοινωνικά συμβόλαια για την επόμενη μέρα της οικονομικής ανάκαμψης κ.λπ. Στην Ελλάδα, όχι μόνο δεν ανεβάζουμε την παραγωγή για να συναντήσει όσο πιο ψηλά γίνεται την κατιούσα κατανάλωση, αλλά κάνουμε ό,τι μπορούμε για να παράγουμε λιγότερο, με δευτερογενή συνέπεια η κατανάλωση να συναντήσει την παραγωγή ακόμη πιο χαμηλά από τα σημερινά επίπεδα.

Παλιότερα υπήρχε κι ένας τρίτος δρόμος για να διορθωθούν τα χάλια στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Η υποτίμηση του νομίσματος. Αυτό μείωνε αφανώς την κατανάλωση. Μπορεί όλοι να έπαιρναν ακέραιους τους ονομαστικούς μισθούς, μόνο που αυτοί οι μισθοί αγόραζαν λιγότερα προϊόντα. Οχι μόνο τα εισαγόμενα, αλλά και τα εγχώρια που χρειάζονταν για την παραγωγή τους εισαγόμενες πρώτες ύλες (π.χ. πετρέλαιο). Οι διάφοροι όψιμοι φίλοι της δραχμής (κυρίως αυτοί που έχουν τα λεφτά τους στο εξωτερικό και περιμένουν μια εθνική καταστροφή για να αγοράσουν φθηνά) αποκρύπτουν ότι τα συναλλαγματικά παιγνίδια βοηθούν βραχυπρόθεσμα την οικονομία αλλά χαντακώνουν μακροπρόθεσμα τους εργαζόμενους.

Ο προσφιλής σε όλους Πολ Κρούγκμαν έγραφε στις 5 Μαΐου 2010: «Ακόμη και με αναδιάρθρωση του χρέους, η Ελλάδα θα έχει μεγάλο πρόβλημα, αναγκασμένη να εφαρμόσει έντονη λιτότητα –προκαλώντας βαθιά ύφεση– μόνο και μόνο για να μειώσει το πρωτογενές έλλειμμα, χωρίς τους τόκους. Το μοναδικό πράγμα που θα περιόριζε την ανάγκη για λιτότητα, ο μόνος δρόμος για την ανάπτυξη είναι περισσότερες εξαγωγές, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν στην Ελλάδα πέσουν δραματικά τα κόστη και οι τιμές σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη». Αυτό λέγεται εσωτερική υποτίμηση και αν, όπως προέβλεψε ο Κρούγκμαν, αποτύχει κι αυτή, τότε δεν απομένει παρά η κανονική υποτίμηση, αλλά εκτός ευρώ.

Διαβάστε
- Γεώργιος Οικονόμου, Ισαάκ Σαμπεθάι, Γεώργιος Συμιγιάννης, «Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Αιτίες ανισορροπιών και προτάσεις πολιτικής», εκδ. Τράπεζα της Ελλάδος.

(του Πάσχου Μανδραβέλη)
Πηγή:  Καθημερινή, 29.10.2011